Ekoturizm
Turli kontekstlarda eslatish mazmuniga ko‘ra, faqat bir nechta tushunchalar "ekologik turizm" atamasi bilan taqqoslanishi mumkin, mavjud taʼriflarning xilma-xilligi quyidagi misollarni ko‘rsatadi.
"Ekoturizm-ekologik taʼlim va maʼrifat dasturlarini o‘z ichiga olgan va ekologik barqarorlik tamoyillariga muvofiq amalga oshiriladigan tabiatga yo‘naltirilgan turizmdir» "Ekologik turizm-mahalliy madaniyat va ekotizimning yaxlitligini buzmaydigan tabiiy muhitni yaxshiroq tushunish maqsadida tabiiy hududlarga maqsadli sayohat, tabiiy resurslarni himoya qilish esa mahalliy aholi uchun foydali bo‘ladi".
"Ekoturizm atrof-muhitga taʼsirni, isteʼmolni va xarajatlarni minimallashtirishga qaratilgan axloqiy meʼyorlarga muvofiq tashkil etilgan va atrof-muhitga taʼsirni kamaytirishga qaratilgan ekologik jihatdan barqaror tabiiy turizmning bir shakli bo‘lib, u atrof-muhitga, isteʼmolga va xarajatlarga (nazorat qilish nuqtai nazaridan, o‘lchovlarning afzalliklari), odatda, turizmning bunday shakli himoyalangan hududlarda rivojlanib boradi, bu hududlarni saqlab qolishga yordam beradi".
* "Ekoturizm tabiatni muhofaza qilish va rivojlanishga hissa qo‘shishi mumkin, u kamida sayyohlik faoliyati, biologik xilma-xillik va mahalliy aholi o‘rtasida ijobiy sinergik munosabatlarni o‘z ichiga oladi, bu esa tegishli tashkilot va ushbu faoliyatni boshqarish tomonidan qo‘llab-quvvatlanadi».
"Ekoturizm-bu turizm
1) nisbatan buzilmagan tabiiy hududlarda sodir bo‘ladi,
2) tabiiy muhitni yo‘q qilishga, uning sifati yomonlashishiga olib kelmaydi,
3) foydalaniladigan tabiiy hududlarni muhofaza qilish va boshqarishga bevosita hissa qo‘shadi,
4) yetarli va vakolatli boshqaruvga bo‘ysunadi.
"Tabiatdan zavqlanish va tirik mavjudotlarni atrof-muhit bilan o‘zaro munosabatlarida bilish bilan birlashtirilgan rejalashtirilgan va tashkil etilgan turizm. Ushbu turdagi faoliyat atrof-muhitning yomonlashuviga olib kelmaydi, tabiiy resurslarni muhofaza qilishni qo‘llab-quvvatlaydi va qo‘llab-quvvatlaydi, mahalliy aholining aksariyat ijtimoiy guruhlariga etib boradigan va barqaror “gorizontal” rivojlanishga hissa qo‘shadigan iqtisodiy afzalliklarni yaratadi. Bundan tashqari, haqiqiy ekoturizm odamlar va tabiat uchun adolat keltiradi».
Ekoturizm uchta asosiy mezonni o‘z ichiga oladi: asosiy sayyohlarni jalb qiluvchi joylar tabiiy (masalan, flora, fauna, geologik xususiyatlar) bo‘lib, quyidagi tarkibiy qism madaniy muhitning o‘ziga xos xususiyatlari hisoblanadi; resurslarni o‘rganish va tushunishga qaratilgan bo‘lib, sayyohlar va boshqa ishtirokchilarning faoliyati tashrif buyuradigan mintaqada jismoniy va madaniy muhitga yumshoq taʼsir ko‘rsatadi. Ekoturizm barqaror turizm tushunchasi bilan bog‘liq bo‘lishi kerak, tashrif buyurilgan hududlarning rekreatsion salohiyatidan oshmasligi, mahalliy jamoalar uchun maqbul bo‘lishi va ularni qo‘llab-quvvatlashi kerak".
Ekoturizmning ko‘plab taʼriflaridan adabiyotda eng keng tarqalgan.
Atrof-muhit turizmi yoki ekoturizm ostida tabiatni muhofaza qilish bo‘yicha xalqaro Ittifoq (IUCN) tabiatni muhofaza qilishga yordam beradigan tabiat va madaniy diqqatga sazovor joylarni o‘rganish va zavqlantirish maqsadida nisbatan buzilmagan tabiiy hududlar bo‘ylab atrof-muhitga masʼuliyat bilan sayohat qilishni tushunadi, atrof-muhitga "yumshoq "taʼsir ko‘rsatadi, mahalliy aholining faol ijtimoiy-iqtisodiy ishtirokini taʼminlaydi va ushbu faoliyatdan foyda oladi" (Ceballos-Lascurain, 1993a).
Ekoturizm jamiyati (Ekoturizm hamjamiyati) shunga o‘xshash taʼrifni beradi: "ekoturizm tabiatni muhofaza qilishga yordam beradigan va mahalliy aholi farovonligini oshirishga yordam beradigan tabiiy hududlarga masʼuliyatli safardir". Shuningdek, taʼrif ham maʼlum:"...ekotizimlar yaxlitligini buzgan va tabiat va tabiiy resurslarni muhofaza qilish mahalliy aholi uchun foydali bo‘ladi bo‘lgan iqtisodiy sharoit yaratadi emas, bu sohada tabiiy va madaniy va etnografik xususiyatlari, bir fikr olish uchun nisbatan bokiralikni tabiat bilan joylarda sayohat, shu jumladan, turizm,". Oddiy taʼrif ham bor: "ekoturizm tabiatni muhofaza qilishga yordam beruvchi tabiiy turizmdir "(Jahon yovvoyi tabiat jamg‘armasi, Boo, 1990).
Shunday qilib, ekoturizmning o‘ziga xos xususiyatlari tabiat bilan muloqot qilish istagini rag‘batlantiradi va qondiradi, tabiat va madaniyatga salbiy taʼsir ko‘rsatadi va turoperatorlarni va sayyohlarni tabiatni muhofaza qilish va ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishni rag‘batlantirishga undaydi.
Shuningdek, ekoturizm tabiiy hududlarni barqaror rivojlantirishning muhim tarkibiy qismidir. Ekoturizmning ko‘pgina taʼriflari yoki barqarorlikka erishish maqsadi yoki ushbu maqsadga erishish vositasi, yaʼni "tabiiy va madaniy muhitga salbiy taʼsirlarni kamaytirish", "tabiatni muhofaza qilish manfaati uchun iqtisodiy daromadni oshirish" yoki ekologik taʼlim. Shuning uchun Kreg Lindberg (Lind-berg va boshq.. 1998) oddiy va umumiy konseptual taʼriflardan foydalanishni taklif qilishdi:
"Ekoturizm barqaror va tabiatga yo‘naltirilgan turizm va dam olish". Turizmda barqarorlik turizmning ekologik, ijtimoiy-madaniy va iqtisodiy taʼsirlarining ijobiy umumiy muvozanatini, shuningdek, tashrif buyuruvchilarning bir-biriga ijobiy taʼsirini nazarda tutadi. Shunday qilib, ekologiya, iqtisodiyot va ijtimoiy rivojlanish nuqtai nazaridan eng yuqori umumiy ijobiy taʼsirga ega bo‘lgan sayyohlik faoliyati yana-da barqarordir.
Farg‘ona viloyatining ekoturizm maskanlari sifatida Farg‘ona tumaniadagi “Shohimardon” turistik zonasi, Quva tumaniadgi “Karkidon” suv ombori akvatoriyasida tashkil etilgan dvam olish maskanlari va Beshariq tumanini kesib o‘tuvchi Sirdaryo bo‘yidagi “Sariqamish” o‘rmon hududlari sayyohlar uchun xizmat qilmoqda.
