Yog'och o'ymakorligi

Резьба по дереву.

Farg‘ona vodiysining shahar va qishloqlari uzoq vaqtdan beri yog‘ochni mohirona qayta ishlash bilan mashhur bo‘lib kelgan va bu hunarmandchilikning tan olingan markazlaridan biri Qo‘qon shahri hisoblanadi. Qo‘qon o‘ymakorligi uslubining kelib chiqishi XVIII-XIX asr ustalarining asarlaridan kelib chiqqan bo‘lib, ular Jum masjidining mashhur ochilish ustunlarini va Xudoyorxon saroyining yog‘och dekorini o‘yib ishlangan vaqtlarda taraqqiy etgan.

           O‘tgan asrning boshlarida Qo‘qondagi usta-kesuvchi pleiadaning eng ko‘zga ko‘ringan vakillaridan biri-Usto Qodirjon Haydarov - oila sulolasining munosib vakili. Ustalikka erishish yo‘li uzoq va murakkab edi, u ko‘p qirrali isteʼdodlar bilan Xudo bergan isteʼdodiga tayanib otasidan ko‘p bilim va ko‘nikmalarni oldi. Ustalik bilan bir necha kasb – hunar egasi-chilangar, quyuvchi, yog‘och kesuvchi va ganchkor kasblarini o‘zlashtirdi. U mag‘rurlik bilan "Haydar Farang" laqabini olib, o‘zining yuqori sinf professional va sahovati shogirdlari va o‘g‘illariga taʼlim berdi.

           Usta Qodirjon Xadarovning birinchi tantanali zafari 1923 yildagi birinchi Butunrossiya Moskva hunarmandchilik va sanoat ko‘rgazmasida qo‘lga kiritildi. Sharqiy mebellarning to‘plamlari yasalishida o‘z stilini yaratgan usto katta muvaffaqiyatlarga erishdi. Keyinchalik Moskva yog‘ochsoz artelida duradgor bo‘lib ishlab, Ikkinchi jahon urishini ko‘rdi, keyinchalik vataniga qaytib, yana sevimli o‘ymakorligi bilan shug‘ullangan.

Elliginchi yillar oxirida Usto Haydarov O‘zbekiston rassomlar uyushmasiga qabul qilinib, qator ishlar uchun Davlat mukofotiga sazovor bo‘ldi, ular orasida O‘zbekiston davlat sanʼat muzeyi tomonidan sotib olingan A. S. Pushkinning relyef Profil portreti ham bor edi. Uzoq yillar davomida samarali mehnat qilib, O‘zbekiston tarixi davlat muzeyining old eshiklari va Toshkentdagi xalqlar do‘stligi saroyi kabi ko‘plab noyob asarlar yaratilgan. Lekin ustozning sevimli g‘unarmandchilik ishlari doimo kundalik hayot va uy-ro‘zg‘or buyumlari bo‘lib kelgan. Qodirjon o‘z ish stollarini xantaxta, taburet, quti, eshik, stol va dekorativ paneli bilan bezagan. Uning bezaklar har doim o‘ziga xos o‘ziga xoslik bilan ajralib turardi, usta ikki marta kompozitsiyani takrorlamadi va pargor uslubini aks ettirishda misli ko‘rilmagan yuksaklikka erishdi. Xaydarovning ko‘plab shogirdlari bor edi, lekin hamma ham uning izidan yurmadi. Bugungi kunda uning uchta nevarasi-Mirzausmon, Mirzayunus va Xasanjon shogirdlari tomonidan ulug‘ sulola ishi davom ettirilmoqda. Yaqinda Qo‘qondagi Xudoyorxon saroyi hududida buyuk ustozning hayoti va ijodiga bag‘ishlangan muzey ochildi.

           Lekin hayot hali ham to‘xtamaydi, hamma narsa o‘zgaradi, o‘zgaradi va badiiy hunarmandchilik, oyna kabi, jamiyatdagi muayyan o‘zgarishlarni aks ettiradi. Bugungi kunda bunday xalq sanʼati yangi mazmun bilan to‘ldirilgan va yangi ustalar allaqachon gullab-yashnagan tuproqda ishlamoqda.                           

                       Резьба по дереву.     Usto Abdug‘ani Abdullayev haqli ravishda mashhur Qo‘qon yog‘och o‘ymakorligi maktabining yangi shakllanish ustasi hisobladi. Uning ajoyib ishlari Respublikada ham, xorijda ham tanilgan. U mohirlik bilan turli xil o‘ymakorlik usullarini, jumladan, uch o‘lchamli meʼmoriy kompozitsiyalarni yaratishning murakkab jarayonini - binolarning ichki dekorlari uchun ishlatiladigan mukarnaskorini, shuningdek, ko‘p qirrali relyef yordamida chuqur o‘ymakorlik yo‘nalishini rivojlantirdi. O‘zbekiston Respublikasi mustaqilligi eʼlon qilingan yillardan buyon Prezidentimiz tashabbusi bilan bir vaqtlar unutilgan hunarmandchilikni qayta tiklay boshlandi. Bu hunarlarni mahorat va isteʼdod bilan Xotira va qadrlash maydoni (Toshkent), Burhoniddin Marg‘inoniy muzeyi (Marg‘ilon), Qatag‘on qurbonlari xotirasi muzeyi (Toshkent), Imom Muhammad Ibn Ismoil Al-Buxoriy yodgorlik (Smamarqand)-meʼmoriy majmualarida va boshqa ko‘plab inshootlarda qo‘llanildi.

    IMG_2490 Ustoning aniq ijodiy sovg‘asi va mehnat xizmatlari eʼtiboridan chetda qolmadi, Prezident Farmoni bilan unga "O‘zbekiston Xalq ustasi"faxriy unvoni berildi. Abdug‘ani Abdullayev, albatta, xalq ustasi. Yildan – yilga uning isteʼdodi muxlislari soni ortib bormoqda, matbuot va sanʼatshunoslar u haqida yozadi, va nihoyat, asosiy mezon-usto shogirdlari va izdoshlarining ajoyib soni bor, yaʼni Qo‘qon yog‘och o‘ymakorlik maktabi va kelajakda uning munosib o‘g‘illari bilan mashhur bo‘ladi.

Aloqalarimiz
Manzili:
150100 г. Farg'ona sh, Alisher Navoiy k-si, 17 A-uy. Tel., +998732441440, +998732444914