Qo‘qon shahrini Turkiy dunyo turizm poytaxti, deb eʼlon qilingan buyon nafaqat O‘zbekiston balki, qo‘shni davlatlar hududida Qo‘qon tarixi bilan bog‘liq obyektlar ham o‘rganilmoqda. Ana shunday obyektlar Qirg‘izistonning Botken viloyatida ham talaygina saqlanib qolgan.
Maʼlumki, Botken viloyati qachonlardir Qo‘qon xonligiga Turkiston tog‘i etaklaridan kirib kelayotgan karvonlar, ko‘chmanchi xalqlar va hatto dushmanlar uchun ham qalqon vazifasini o‘tagan. Bu yerning tabiiy landshafti davlatni muhofaza qilish uchun juda qulay bo‘lib, xonlikning chegara qismlari unda turli inshoot va qurilmalarni barpo etgan. Shunlardan eng mashhurlari Xudoyorxon qalʼasi (chegara posti) va Borsa kelmas koni qoldiqlari hisoblanadi.
Ushbu obyektlarning biri - Borsa kelmas konida kuni kecha viloyat hokimi o‘rinbosari X. Ahmedov bo‘lib, uning qoldiqlari bilan yaqindan tanishib chiqdi.
Ushbu kon Qo‘qon xonligini temir bilan taʼminlab turish uchun muhim ahamiyat kasb etgan. U haqda xalq orasida turli rivoyat va afsonalar saqlanib qolgan. Jismoniy mehnat juda mashaqqatli bo‘lganligi sababli unda asosan harbiy asirlar ishlagan. Bu konda ishlagan maxkumlarning ko‘pi qaytib chiqmasligi esa, uni xalq orasida “Borsa kelmas” nomini olishiga sabab bo‘lgan.
Shuningdek, Xurshid Rustamovich, Botken viloyati gubernatorligi vakillari, shu yerdagi o‘lkashunoslik muzeyi ekspozitsiyasi hamda uning ilmiy xodimlari bilan ham uchrashib, qimmatli maʼlumotlar bilan o‘rtoqlashdi. Ushbu safar o‘zbek va qirg‘iz xalqining o‘tmishi, tarixiy-madaniy merosi bir ekanligini yana bir karra namoyon qildi.
Bahodir Hoshimov